فیلم | روش‌های تدبر در قرآن / بیان 3 نوع «ولایت» در آیات

به گزارش ایکنا، اسماعیل عاکفی، پژوهشگر علوم قرآنی، در هجدهمین جلسه روش‌های تدبر در قرآن به بیان یکی دیگر از روش‌های تدبر در قرآن پرداخت که متن و فیلم آن در ذیل آمده است؛

بسم‌الله الرحمن الرحیم

سلامٌ علیکم

در جلسه گذشته قرار بر این شد تا آیه سوم سوره مبارکه زمر را از منظر دیگری مورد بررسی قرار دهیم. «أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْکُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ کَاذِبٌ کَفَّارٌ؛ آگاه باشيد آئين پاک از آن خداست و کسانى که به جاى او دوستانى براى خود گرفته‌اند (به اين بهانه که) ما آن‌ها را جز براى اينکه ما را هر چه بيشتر به خدا نزديک گردانند، نمی‌‏پرستيم، البته خدا ميان آنان درباره آنچه بر سر آن اختلاف دارند، داورى خواهد کرد در حقيقت‏ خدا آن کسى را که دروغ‌‏پرداز ناسپاس است، هدايت نمى‌‏کند.»

ما در قرآن سه نوع ولایت داریم؛ اولین نوع آن ولایت الله است. «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا؛ خدا ولی اهل ایمان است». پس، در قرآن ولایتی به نام ولایت شخص خود الله داریم. دومین ولایت، ولایت «مِن الله» است؛ یعنی ولایتی که از سوی خدا به دیگران داده شده و مورد تأیید است. مانند «أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ» و «انَّمَا وَلِيُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ» که مربوط به وجود مقدس امیرالمؤمنین(ع) است که «ولى شما تنها خدا و پيامبر(ص) اوست و کسانى که ايمان آورده‏‌اند همان کسانى که نماز برپا مى‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند».

پس، ولایت خود خداوند که از طرف خود اوست، ولایت «الله» و ولایت پیامبر(ص)، امیرالمؤمنین(ع) و اولیاء الهی نیز ولایت «مِن الله» است. یک نوع ولایت دیگر با عنوان ولایت «مِن دون الله» داریم که در نقطه مقابل خدا قرار دارد. «وَالَّذِينَ کَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ؛ کسانی که کفر ورزیدند، اولیاء آن‌ها طاغوت است» و طاغوت نیز نقطه مقابل ولایت خداوند متعال است.

حال در آیه سوم سوره مبارکه زمر این اتفاق رخ داده است. «وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى؛ کسانی که در نقطه مقابل خدا، ولی دیگری را اتخاذ کردند، این گونه می‌گفتند که ما این اولیاء را انتخاب کردیم تا ما را به الله نزدیک کنند». خداوند متعال می‌فرماید که این‌ها دروغ می‌گویند. مگر می‌شود که نقطه مقابل خدا را انتخاب کنی و بعد مدعی باشی که این انتخاب برای نزدیکی به خدا بوده است. این موضوع اصلاً قابل قبول نیست.

بعضی اوقات برخی افراد می‌گویند که شما چرا به ولایت اهل بیت(ع) متصل می‌شوید؟ که جواب ایشان این است که ولایت اهل بیت(ع) ولایت «مِن الله» است نه ولایت «مِن دون‌ الله». برخی توسل به اهل بیت(ع) را با توسل به بت‌ها مقایسه می‌کنند که این مسئله، مقایسه درستی نیست. توسل به بت‌ها توسل به «مِن دون الله» است، اما توسل به اهل بیت(ع) توسل به «مِن الله» است و جنس این دو به طور کلی با هم تفاوت دارد که می‌توانیم با تدبر در قرآن کریم به این نکته دست پیدا کنیم. در جلسات آینده به بحث تربیت قرآنی و مقایسه با نهضت عاشورا می‌پردازیم.

یادآور می‌شود، مباحث روش‌های تدبر در قرآن با تدریس اسماعیل عاکفی، مدرس و پژوهشگر قرآنی، به همت ایکنا و با همکاری استودیو مبین روزهای یکشنبه و پنجشنبه منتشر می‌شود.